धनगढी । कैलालीको भजनी नगरपालिका–५ स्थित लालबोझी गाउँ कटानको जोखिममा परेको छ । कान्द्रा नदीले गाउँतर्फ कटान सुरु गरेपछि लालबोझी गाउँ जोखिममा परेको हो ।
केही दिनदेखि भइरहेको अविरल वर्षाका कारण नदीमा आएको बाढीले जमिन कटान गर्न थालेको छ । कान्द्राको कटानले गाउँ नै जोखिममा परेको स्थानीय खोजराम चौधरीले बताउनुभयो ।
‘जमिन कटान गर्दै नदी गाउँ नजिक आइपुगेको छ’, उहाँले भन्नुभयो । २०७५ सालमा तटबन्ध गरिएपछि बस्तीतर्फ केही हद्सम्म कटान रोकिएको थियो । तर, यो वर्षदेखि पुनः कटान सुरु भएको छ । कटानको कारण बुधबारमात्रै लालबोझीका दुई परिवार अन्यत्र विस्थापित भएका छन् ।
आशाराम चौधरी र बाँधुराम चौधरीको परिवार विस्थापित भएका हुन । नदीले घर बगाउने अवस्था आएपछि उनीहरुको घरपरिवारका सदस्यलाई अन्यत्र सारिएको छ । प्रभावित दुवै परिवारको घर उजारेर काठ पनि सुरक्षित स्थानमा सार्ने कार्य भएको जनाइएको छ ।
यसैगरी, कान्द्राले हुलाकी राजमार्ग कटान गरिरहेको छ । कालोपत्रे गर्न बाँकी रहेको क्षेत्रमा नदीले हुलाकी राजमार्ग कटान गरिरहेको हो । अब दुई मिटरमात्रै राजमार्ग बाँकी रहेको चौधरीले बताउनुभयो । ‘हुलाकी राजमार्गले बाँधको रुपमा काम गरेपछि केही राहत महसुस भएको थियो’, चौधरीले भन्नुभयो ।
‘नदीले राजमार्ग नै कटान गर्दा अब पुरै गाउँ जोखिममा परेको छ ।’ हुलाकी राजमार्ग नरहेमा बस्ती र खेतमा सजिलै नदी पस्ने खतरा रहेको उहाँको भनाइ छ । यसैगरी, नदीले लालबोझी गाउँवासी हिड्ने कच्ची सडकलाई पनि कटान गरिसकेको छ । जमिन कटान गर्दै नदी बस्तीतिर आइरहेकाले स्थानीयवासीमा त्रास बढेको छ । सो गाउँमा १७० परिवारको बसोबास रहेको छ ।
नदी कटानका कारण जोखिममा परेको गाउँलाई जोगाउनका लागि स्थानीय सरकारलाई गुहारेको लालबोझी गाउँका भलमन्सा रामकिशन चौधरीले बताउनुभयो । ‘तत्काल कटान नियन्त्रणको पहल गर्नका लागि नगरपालिकामा गएर निवेदन दिएका छौं’, उहाँले भन्नुभयो । ‘हुलाकी राजमार्ग पूरा कटान हुने बित्तिकै हाम्रो गाउँको उठीबास हुन्छ । खेतीपाती पनि सोत्तर हुनेछ ।’ उहाँले कान्द्रा नदीका कारण आफ्नो गाउँवासीले धेरै दुःख भोगिरहेको उल्लेख गर्नुभयो ।
कान्द्रा नदीको कटानकै कारण यसअघि पनि कैयौं परिवार विस्थापित भइसकेका छन् । नदीले २०५५÷५६ बाट लालबोझी गाउँतिर कटान सुरु गरेको स्थानीयवासी बताउँछन् । उनीहरुका अनुसार उत्तरतर्फबाट कान्द्राले कटान सुरु गरेपछि बस्ती दक्षिणतिर सर्दै गएको छ
कान्द्राले गर्दै आएको कटान नियन्त्रणका लागि हुलाकी राजमार्ग आयोजनाले लालबोझीमा तटबन्ध निर्माण गरेको थियो । आर्थिक वर्ष २०७५÷७६ मा तटबन्ध बनेपछि केही हद्सम्म कटान नियन्त्रण भएको थियो ।
यद्यपि, नदीका कारण भविष्यमा जस्तोसुकै अवस्था सृजना हुन सक्ने अवस्थालाई मध्यनजगर गरेर हुलाकी राजमार्ग आयोजनाको कार्यालयले लालबोझी खण्डमा कालोपत्रे भने गरेको छैन । कालोपत्रे नगरिएको क्षेत्रमा कान्द्रा नदीले हुलाकी राजमार्ग कटान गरिरहेको छ । (साभारः गोरखापत्र)
